سنجش محتوایی و ساختاری دو قصیدۀ "عینیۀ" ابن‌سینا و "عینیۀ" محمدرضا حکیمی

قصیدۀ عینیۀ ابن­سینا از جمله اولین آثاری است که در آن روح یا نفس ناطقۀ انسان به شکل یک پرنده به تصویر کشیده شده است. این قصیده نمایش فرود آمدن روان است که از جهان عقول مجرده در زندان تن اسیر می­گردد و سرانجام آرزو می­کند به خاستگاه نخستین خود بازگردد. قصیدۀ عینیۀ محمدرضا حکیمی با نام "الوهیج" که در بحر کامل مضمر و با همان قافیۀ عینیۀ ابن­سینا سروده شده است، در واقع پاسخی به عینیۀ ابن­سینا در روزگار ما به شمار می­آید. چارچوب نظری بحث تلفیقی از ادبیات و جهان­بینی گنوسی­ها دربارۀ دوگانگی روح و جسم و هبوط روح از عالم بالا و اسارت آن در قفس جسم است. یافته­های پژوهش نیز گویای این واقعیت است که عینیۀ ابن­سینا و عینیۀ محمدرضا حکیمی دارای ساختار گنوسی هستند و با مقایسۀ محتوایی و ساختاری این دو چکامه می­توان ضمن کشف تشابهات و تفاوت­های موجود در آن­ها، دغدغه­های درونی و زوایای پیدا و پنهان اندیشۀ این دو حکیم را به شیوۀ توصیفی-تحلیلی شناخت.